vrijdag 11 december 2015

NIEUWE ARTIKELEN


NIEUWE ARTIKELEN VERSCHIJNEN OP
  8 JANUARI 2016

1 December 2015: verse aardbeien uit eigen tuin!
Redden we dat nog, tot kerstmis?!


Hier aanklikken: ALLE COLUMNS
Hier aanklikken: ALLE HEGGENMUSSEN
Hier aanklikken: ALLE TUINKALENDERS
Hier aanklikken: ALLE TUINFOTO'S
Hier aanklikken: ANDERE TUINEN

RODE VOEDERZUIL

In míjn tuin ...


Goed kijken: die rode besjes,
onze nieuwe vuurdoorn!
... draai ik als een weerloze weerhaan mee met de seizoenen. Ik schríjf wel over ‘minder is meer’, ‘er kan niets meer bij’ en ‘grondig aanpakken’, maar buiten komt daar weinig van terecht. Deze zomer heb ik wel de paadjes vrijgemaakt van overhangend groen, maar al snel was daar niets meer van te zien.
In het voorjaar zal ik weer hoofdschuddend de aanwas van het bolgoed bekijken. Maar dát verdwijnt al gauw. En ik zou toch niet goed bij mijn hoofd zijn als ik de zaailingen van de kievitsbloemen ging uittrekken! Daar mag de hele tuin mee vol! En al die geraniums, die maar bloeien en bloeien: lekker laten gaan in de zomer. Van mijn buurvrouw kreeg ik een pol gras. Dat was gelukkig in het najaar, toen al wat planten zich hadden teruggetrokken voor de winter. Dat geeft optisch in ieder geval ruimte. Zó benieuwd hoe die pol zich volgend jaar ontwikkelt (ze wist de naam niet meer, dus dat is nog een verrassing). Ook de herfsttijlozen zag ik deze herfst opduiken waar ik ze zeker weten niet heb geplant! Ze kleurden het blad van de blauwe druifjes, dat nu al boven komt. En dan wordt het winter: tijd voor vogelvoer. Meestal hou ik het bij een zelfgesmolten vettaart met vogelvoer, maar nu ging ik mij even te buiten aan zo’n groot vogelvoerhart, aan een lintje. Ik hing het pontificaal op in de ijzeren siervogelkooi die boven het pergolaterrasje bungelt. Bij de eerste storm begaf dat lintje het en lag het hart gebroken op de bodem van de kooi. Wég mooie achterliggende gedachte. Maar vogels kun je ook ánders voeren. Ooit hadden wij een enorme vuurdoornstruik, tegen de muur naar de garage. Die moest plat gehouden worden en ik ben hier de snoeier, dus ik weet maar al te goed hoe pijnlijk de prikken van vuurdoornstekels zijn. In het kader van een ‘minder is meer bui’ besloot ik daar een buxushaag te planten en de vuurdoorn werd opgedoekt. Maar nu wilde ik er weer een hebben: voor de vogels. Ze zijn ‘hot’, zag ik en worden met rode, gele of oranje bessen aangeboden in potten met een bamboe minihekje. Ik wilde de rode: tevens kerstversiering. De vuurdoorn bleek één lange tak te zijn, in het rond vastgebonden. Weg met dat gekke hekje! Op een bescheiden plekje in de tuin bond ik de tak aan een lange staak: het wordt een strakke rode voederzuil, precies pas in mijn tuin!

December 2015


AL WAT VANZELVE WAST ...

Heggenmussen

Het einde van het jaar nadert met rasse schreden; her en der worden nieuwjaarstoespraken voorbereid. Behalve met terugblikken wordt het nieuwe jaar ook altijd met goede voornemens begroet, optimistisch als we zijn. En ‘vrede op aarde’ was in ons deel van de wereld de afgelopen zeventig jaar geen actueel onderwerp. Het ging uiteindelijk vooral over het verdelen van de welvaart. Maar hoe staan we er nu voor?

Er schieten mij zeventiende-eeuwse dichtregels te binnen, die de tand des tijds volledig
hebben doorstaan:
                                       “Ach! waren alle Menschen wijs,
                                        En wilden daerby wel.
                                        De Aard waer haer een Paradijs,
                                        Nu is se meest een hel.”

Dat dichtte Dirck Raphaëlszoon Camphuysen (1586-1627), nota bene in de Gouden Eeuw. Hij was een tijdgenoot van onder meer Vondel, Hooft en Rembrandt. De VOC werd opgericht en economie en welvaart groeiden. Desondanks werden er ook oorlogen uitgevochten.
“L’histoire se répète,” zeggen de Fransen: de geschiedenis herhaalt zich.

Paardenbloemenpluis
Maar Camphuysen blijkt ook op ander gebied actueel als hij schrijft: “Al wat vanzelve wast, behoeft men niet te zaaien.” (Wat vanzelf groeit, hoeft men niet te zaaien.)
Dan is er nog hoop voor de bezitters van een grote grindbak als voor- en/of achtertuin! Als de zaadjes die daar op de wind in belanden kunnen uitgroeien, zal de grindbak zich ontwikkelen tot een prachtig stukje wilde natuur, met paarse distels, gele boterbloemen, gele paardenbloemen, witte vogelmuur, roze akkerdistel, paarse, witte of lichtblauwe smeerwortel, wit bloeiend zevenblad (heeft Jacqueline van der Kloet óók in haar Theetuin in Weesp!), enzovoorts.


Witte smeerwortel, Symphytum
Maar zelf naar eigen idee en smaak een tuin beplanten is natuurlijk wel zo leuk.
We laten dichter Camphuysen achter in de Gouden Eeuw en richten ons op de eigentijdse Operatie Steenbreek, waar ook de stad Groningen aan meedoet. Doel van deze ‘operatie’ is burgers enthousiast te maken voor groene tuinen in plaats van de stenen pleintjes en/of grindbakken die velen nu voor hun deur hebben.
Waarom een groene tuin? Verstening op grote schaal, want daar kun je wel van spreken, draagt in meer opzichten bij aan klimaatverandering. Nu al ondervinden we steeds meer hinder van hoosbuien. Rioleringen zullen de grote hoeveelheden regenwater, die rechtstreeks over het plaveisel naar de straat lopen, niet meer kunnen verwerken. In augustus dit jaar veroorzaakte extreme regenval, ongeveer in het midden van ons land, een schade van miljoenen euro’s.


Wateroverlast ...
Minder groen betekent ook minder biodiversiteit. Vogels, vlinders, insecten, bodemdiertjes, planten: allemaal hebben ze hun eigen nut voor de natuur. Het klimaat zal veranderen en niet ten goede. In de afgelopen novembermaand was de gemiddelde temperatuur ruim drie graden hoger dan het gemiddelde tot nu toe: een meetbaar bewijs van de opwarming van de aarde. Verder moet de beleving van een straat niet onderschat worden. In een groene omgeving voelen mensen zich prettiger en dat draagt, samen met een verminderde concentratie aan fijnstof, bij aan een betere gezondheid. En denk eens aan zomerse hitte. In steden zal de temperatuur vooral in de zomer hoger uitvallen: een extra gezondheidsrisico voor met name ouderen en zwakkeren.
Het is december: de hoogste tijd voor goede voornemens. Wacht niet op acties van de overheid, maar neem zelf het initiatief: tegels eruit, (meer) planten erin!
Prettige feestdagen, een jaarwisseling met behoud van alles wat niet ‘vanzelve wast’ (vanzelf weer aangroeit) en vooral een groen 2016!

December 2015


TUINKALENDER DECEMBER

TUINKALENDER


 Potplanten die buiten overwinteren zullen soms water nodig hebben: niet vergeten!

 Help ook de vogels aan vers drink- en badwater.

... als dat niet vanzelf naar beneden komt!
  Voer vogels op meerdere plaatsen in de tuin. Dat voorkomt wachttijden ;) en geeft meer kijkplezier.

 Pak er een vogelboek bij en leer (samen met de (klein)kinderen!) hoe al die gastjes heten: voor een leven lang belangstelling en plezier!

 Bij vorst en andere gladheid stoep en paden schoonhouden en/of strooien met zand.

 Zolang het niet vriest kunnen nog steeds bomen en struiken geplant worden.

 Denk eens aan Viburnum bodnantense ‘Dawn’, met de hele winter roze bloemen. Een herinnering aan het komend voorjaar!

Viburnum bodnantense 'Dawn'
 Verwijder na de storm afgebroken en/of overhangende takken.

 Rozen(struiken) die zo slungelig zijn uitgegroeid mogen nu al wat terug geknipt worden, maar niet te ver in verband met mogelijke vorstschade deze winter.

Rosa Bonica
 Rozenbottels sparen we natuurlijk!

 (Houten) regentonnen (tot op een klein laagje) legen en buitenkranen aftappen.

 Zet de gieters buiten ondersteboven.

 Controleer binnen de overwinterende kuipplanten.

 Vóór Oudjaar de druif snoeien (niet bij vorst!).

Haagbeuk, Carpinus Betulus
 Zo nodig nu ook esdoorn, berk, haagbeuk en walnoot snoeien. Kan ook als ze straks weer volop blad hebben.

 Kies nu voor struiken met bessen, zoals een knalrode vuurdoorn. Probleemloze kerstversiering en vogelvoer in één!

 Goede kerstdagen en een goed 2016, met straks weer een heel nieuw tuinseizoen!

December 2015




TUINFOTO'S NOVEMBER 2015

TUINFOTO’S



5 november 2015:
Xylaria hypoxylon: geweizwammetjes
 op de berkenstammetjes

Standaard: rode bessen voor de winter

Prachtige paddenstoelen

Het lijkt mij geen rimpelige gordijnzwam


maar heel mooi zijn deze paddenstoelen zéker



Elfenbankje, Trametes versicolor, op het
achtergebleven berkenstronkje

En nog eens de elfenbankjes, in ander perspectief
De nieuwe meidoorn draagt kleine 'appeltjes'
Iets roder was ook leuk geweest ...


Verdroogde bloem in de eikenbladhortensia,
Hydrangea quercifolia
10 november 2015: rambling Sander's White geeft niet
op zolang er geen vorst is!
15 november 2015: het paadje naar het compostvat is onbegaanbaar,
maar de merel maakt goed gebruik van de natte omstandigheden.

vrijdag 13 november 2015

NIEUWE ARTIKELEN


NIEUWE ARTIKELEN VERSCHIJNEN OP
 11 DECEMBER 2015


Uitzonderlijk hoge temperaturen in november: daar-
bij gedijen de doorbloeiers, zoals hier Rosa Bonica.
Of het betekent dat de komende winter korter duurt
of minder koud zal zijn of alleen vooruitgeschoven
wordt - dat zullen we moeten afwachten ...


Hier aanklikken: ALLE COLUMNS
Hier aanklikken: ALLE HEGGENMUSSEN
Hier aanklikken: ALLE TUINKALENDERS
Hier aanklikken: ALLE TUINFOTO'S
Hier aanklikken: ANDERE TUINEN

GROEN GROEN BOLLEN BOLLENLAND

In míjn tuin ...

... heb ik elk voorjaar een groen groen bollen bollenland! En daar heb ik nooit vraagtekens bij geplaatst, integendeel! Je tuin is toch bedoeld om ‘de natuur’ dichtbij te halen en ook zo hier en daar te dienen. Want je trekt bijen en vlinders aan en nog veel meer nuttige diertjes: je bent bezig met het in stand houden van de natuur!

In ons gecontroleerde landje ga je ervan uit dat Vadertje Staat goed voor ons zorgt - zoals jij voor je stukje natuur zorgt. Over marktwerking en uitbreiding en export en winstmarges hoef je niet na te denken; dat doen anderen wel. Vadertje Staat heeft ook een Voedsel- en Warenautoriteit (voorheen Keuringsdienst van Waren), die niet alleen ons voedsel en andere consumentenproducten controleert, maar ook de gezondheid van planten en dieren alsmede het dierenwelzijn. Daarnaast handhaaft deze autoriteit ook de natuurwetgeving. Een allesomvattend toezicht op ons welzijn en dat van de dieren en de natuur.

Maar Vadertje Staat heeft wel héél veel kinderen met veel en vaak botsende belangen. Daarmee staat Vader voor dilemma’s, want dat bijt elkaar, al die mondige kinderen.
En die bloembollen.
Op 17 oktober jl. las ik in de Volkskrant een artikel van Loethe Olthuis, die niet alleen smakelijke recepten schrijft (googel even haar Andalusische zuurkoolschotel!), maar ook het bolgoed nader bekeken heeft. Ze noemt de bollenteelt een van de zwarte schapen in onze landbouw. In de zucht naar ‘nieuw!’ zijn bloembollen eeuwenlang veredeld, ten koste van hun weerstand tegen allerlei ziektes. Daar worden onder andere schimmelwerende middelen voor ingezet met vervuiling van bodem en oppervlaktewater tot gevolg.

De tulpenbol noemt zij “...meer een gifbol.” Daar had ik, vertrouwend op Vadertje Staat, geen idee van. Gelukkig constateert Loethe ook een op gang komende verbetering, onder andere door een handjevol bedrijven die nu biologisch bollen telen. De groenste telers, schrijft ze, zijn in zee gegaan met Milieukeur en planten dit najaar de eerste ‘Milieukeurbollen’. Naar verwachting zal eind 2016 zo’n 10% van de aangeboden bollen Milieukeur hebben. Dat is een mooi begin.

Maar wat nú te doen met de bollenplanterij? Bedenk: de consument heeft het laatste woord! Kies ‘wilde’ bolletjes, als blauwe druifjes (Muscari) of boshyacint (Hyacinthoides hispanica): ziektebestendig en daarmee schoon. Of zoek op internet naar biologische bloembollen en leveranciers. Zelf heb ik bij-vriendelijke tulpenbollen geplant: neonicotinoïden vrij en geteeld met een minimaal gebruik van gewasbeschermingsmiddelen.

Want in een groen groen bollen bollenland, daar zit je heeeel parmant en je tuin blijft onverdroten!

November 2015

BLADEREN

Heggenmussen


Op hun mooist in de herfst: de bomen! Groen, geel, oranje, rood, bruin: een schitterend kleurenpalet! Lange autoritten door het ganse land zijn een lust voor het oog - kon het maar de hele winter zo blijven. Maar al vrij snel begint het te dwarrelen voor je ogen: in de bladeren is een onomkeerbaar proces in gang gezet waarbij het blad niet alleen verkleurt, maar ook losraakt van de boom.


Het is een overlevingsstrategie van de boom. Via de huidmondjes van het blad verdampt veel vocht en dat kan de boom in de winter niet missen, wanneer de temperatuur daalt en het water in de grond zelfs kan bevriezen. Het is een kwestie van geven en nemen, waarbij het blad vooral geeft en de boom vooral neemt. In de zomer zorgen de bladgroenkorrels in de bladeren voor de aanmaak van chlorofyl, een groene kleurstof die met gebruikmaking van zonne-energie koolhydraten opbouwt uit koolzuur en water: voedingsstoffen voor de boom. Voor ons is er een gunstig bij-effect, namelijk de bij dit proces vrijkomende zuurstof.

Een groen blad van de blauwe bessenstruik
is rood geworden!
Met het afnemen van (zon)licht in de herfst maken de bladeren minder chlorofyl aan, terwijl de boom dat wat er nog is naar zichzelf toetrekt en zo verdwijnt de groene kleur uit het blad. Wat overblijft zijn de kleuren die er al waren, maar overstemd werden door het groen: rood, geel en oranje. De kleur rood ontstaat door overtollige suikers in het blad en is het mooist op zonnige herfstdagen: licht is nog altijd een belangrijke factor.

Bíjna helemaal kaal: onze jonge krentenboom
Uiteindelijk vormt de boom, ook onder invloed van minder licht en lagere temperaturen, met het hormoon abscisinezuur een kurklaagje tussen takje en bladsteel: er wordt geen voeding meer uitgewisseld en het blad komt los van de boom. Mede dankzij zwaartekracht en typisch herfstweer (wind en regen!) valt tenslotte het blad.


Het prijskaartje: we moeten het bij elkaar vegen en opruimen, vooral op stoepen en paden. De gemeentelijke bladzuiger neemt een fors deel voor zijn rekening, maar als we zelf de ‘straatgoten’ ook even meenemen, zodat de putten vrij blijven, scheelt dat weer wateroverlast tijdens herfstbuien. Zo werkt dat. Het blad kan worden afgevoerd in de groene container, maar je kunt het ook tussen de planten strooien/laten liggen of er bladcompost mee maken. Daar zitten niet bijzonder veel voedingsstoffen in, maar het is een uitstekend verbeteringsmiddel voor klei- en zandgrond.

Beukenblad is slecht te composteren, maar beschermt
vorstgevoelige planten
Kleine beetjes kunnen naar de compostbak, maar dat mag geen dichte verstikkende laag worden. Beter is het om een aparte bladhoop op te zetten, als daar ruimte voor is. De bladeren moeten wel nat zijn. Een omheining van gaas is ook prima; het ligt helemaal aan de ruimte die je tot je beschikking hebt. Het kan wel even duren voor het blad voldoende gecomposteerd is. Blad van beuk en eik is voor dit doel minder geschikt, maar droog kun je er heel goed vorstgevoelige vaste planten mee beschermen.

Wat ik deze herfst weer eens ga proberen, in mijn tuin zonder ruimte voor hoop na hoop, is bladcompost in een paar simpele vuilniszakken. Vullen met natte bladeren en die goed mengen met een handje kalk. Dan aanduwen, de zak dichtbinden en er gaten in prikken, ook aan de onderkant. Vermeng in het voorjaar bladcompost met scherp zand en je hebt prima zaai- en stekgrond!
Maar nu eerst nog even genieten van die prachtige herfstkleuren!

November 2015




TUINKALENDER NOVEMBER 2015

TUINKALENDER

 Verzamel afgevallen blad in plastic vuilniszakken, vermeng het met een handje kalk en zo nodig water, knoop de zak dicht en steek er rondom en aan de onderkant gaten in: voor de beluchting. Bladcompost in het voorjaar.

 Nu in het najaar kun je ook een laagje compost tussen de planten aanbrengen: toch weer een extraatje, mocht het gaan vriezen.


 Tijd om de vorstgevoelige kuipplanten zoals fuchsia en agapanthus naar binnen te brengen.

 Haal na de eerste nachtvorst (of eerder, als dat beter uitkomt) de dahlia’s uit pot of grond, laat de knollen drogen en bewaar ze in kranten gerold op een koele maar vorstvrije plek.


 Leg een laagje grond of compost rond de voet van rozenstruiken: ‘aanaarden’ heet dat.


 Zolang de vorst wegblijft kunnen er nog bomen en struiken geplant worden. Het kan hard waaien in november: denk om steunpalen!

 Die hebben de voorjaarsbollen niet nodig: ze kunnen nog steeds geplant worden.

 Vergeet niet de nieuwe aanwinsten water te geven! En winterharde potplanten hebben, tenzij het vriest, ook nog steeds behoefte aan water.

 Red de goudvissen en de kikkers met een ijsvrijhouder in je vijver.


 Red de vogels met vogelvoer, pindasnoeren en vers water in je tuin.


 Geniet van wat er nog bloeit, zoals herfstasters, en de in de rozen(struiken) achtergebleven rozenbottels: kleur in de winter!

November 2015

TUINFOTO'S OKTOBER 2015

TUINFOTO’S


13 oktober 2015

Dipsacus of kaardebol:
mooi silhouet
Herfstastertjes: nooit teveel!
Onze eigen huis- en tuinmerel
19 oktober 2015
De klimop bloeit en wordt druk bezocht;
spread the news! zegt het voort!
Ah! Daar is ook de gehakkelde aurelia,
ofwel: de C-vlinder!
Het blad van de blauwe bes kleurt rood
Moestuintje winterklaar
21 oktober 2015:
gehakkelde gehakkelde aurelia 
De mussen pikken driftig op de oprit: naar wat?!
24 oktober 2015
Zoek de sprinkhaan!!
Mme. Alfred Carrière
Aster laevis calliope



Bloeiende herfst
31 oktober 2015:
elfenbankjes op de berkenstronk
Dit heeft ook iets elf-achtigs: de herfsttijlozen,
colchicum
Op het bankje is het nog goed toeven -
het is tot nu toe een zachte herfst